Projekt

"Budowa kompleksowego systemu szkolenia i udostępniania osobom niewidomym psów przewodników oraz zasad jego finansowania" to projekt realizowany w ramach Osi Priorytetowej IV. Innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa, Działania 4.1 Innowacje społeczne Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój na lata 2014-2020.  Projekt ma charakter innowacyjny, ponieważ w jego wyniku zostaną stworzone podstawy nowego systemu szkolenia i udostępniania osobom niewidomym psów przewodników w Polsce. Dotychczas nie ma w Polsce jednolitego systemu szkolenia i postępowania z psami przewodnikami w całym cyklu ich życia, nie ma także stabilnych mechanizmów finansowania tej formy pomocy dla osób niewidomych.

Liderem projektu jest Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych(PFRON), którego misją jest tworzenie warunków ułatwiających osobom z niepełnosprawnościami pełne uczestnictwo w życiu zawodowym i społecznym.

Dla uzyskania możliwie najwyższej jakości standardów, projekt jest realizowany w partnerstwie z organizacjami pozarządowymi, które zostały wybrane w otwartym naborze zgodnie z procedurą określoną w art. 33 ust.1 ustawy z dn.11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 (Dz. U. poz. 1146). Są to:

Polski Związek Niewidomych - związek jest największą i jedną z najstarszych organizacji pomagających osobom niewidomym w Polsce – działa od roku 1951. W ramach swoich działań Związek zrzesza osoby niewidome i słabowidzące i prowadzi na ich rzecz działalność doradczą, rehabilitacyjną, szkoleniową, kulturalną i promocyjną. Wspiera ich dostęp do opieki zdrowotnej. Organizacja działa na terenie całego kraju: w 16 województwach (okręgi),  na terenie jednego lub kilku powiatów (koła), 18 jednostek typu ośrodki rehabilitacji, warsztaty terapii zajęciowej czy domy pomocy społecznej. Do tej pory Polski Związek Niewidomych wyszkolił i przekazał osobom niewidomym 115 psów.

Fundacja Vis Maior - fundacja działa od roku 2002 i pomaga osobom niepełnosprawnym w aktywnym uczestniczeniu w życiu społecznym, zawodowym, kulturalnym i sportowym. W ramach swoich działań Fundacja przeciwdziała dyskryminacji osób niewidomych, w tym walczy z odmawianiem niewidomym prawa do poruszania się z psem - przewodnikiem w miejscach publicznych. Od roku 2009 Fundacja szkoli psy-przewodniki. Do tej pory Fundacja wyszkoliła i przekazała osobom niewidomym 39 psów.

Fundacja Pies Przewodnik - fundacja powstała w 2011 roku i działa na rzecz osób niewidomych korzystających lub chcących korzystać z pomocy psa przewodnika. Fundacja szkoli psy przewodniki, a dodatkowo pomaga osobom niewidomym już korzystającym z pomocy psów – w razie potrzeby organizuje pomoc prawną i psychologiczną.  Do tej pory Fundacja wyszkoliła i przekazała osobom niewidomym 10 psów.

Fundacja „Psie Serce” - fundacja działa od roku 2005, przez pierwsze lata działając na terenie Górnego Śląska i zajmując się głównie organizacją porad okulistycznych i rehabilitacją osób niewidomych i niedowidzących. W roku 2014 Fundacja przeniosła swoją siedzibę do Piły, a w roku 2015 działania organizacji zostały wzbogacone o szkolenie psów przewodników. Do tej pory Fundacja wyszkoliła i przekazała osobom niewidomym 25 psów.
Fundacja w dniu 11.10.2019 r. poinformowała o rezygnacji ze wspólnej realizacji projektu.

Fundacja na rzecz Osób Niewidomych Labrador - Pies Przewodnik -  fundacja powstała w 2003 roku. Celem jej działania jest wspieranie osób niepełnosprawnych, w szczególności rehabilitacja społeczna i zawodowa osób niewidomych, poprzesz szkolenie i przekazywanie osobom niewidomym psów przewodników. Fundacja, jako jedyna organizacja w Polsce, jest członkiem Międzynarodowej Federacji Szkół Psów Przewodników (IGDF). Do tej pory Fundacja wyszkoliła i przekazała osobom niewidomym 52 psy, w tym 22 ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, zaś pozostałe ze środków pochodzących z darowizn (z uwzględnieniem 1% podatku od osób fizycznych).

Na realizację projektu przeznaczono 12,2 mln zł, z czego 11,5 pochodzi z Europejskiego Funduszu Społecznego.

Termin realizacji projektu: styczeń 2019 r. –  wrzesień 2023 r.
 

Cele Projektu

Celem głównym projektu jest stworzenie warunków do podniesienia poziomu integracji społecznej osób z niepełnosprawnością wzroku, poprzez opracowanie i przetestowanie kompleksowego systemu służącego zapewnieniu osobom niewidomym w Polsce dostępu do psów przewodników oraz włączenie go do polityk publicznych w obszarze rehabilitacji społecznej osób niewidomych.

Projekt ten ma służyć pełnemu włączeniu społecznemu osób z niepełnosprawnością wzroku.   

” …niepełnosprawny nie jest osobą w inny sposób niż pozostali, a zatem uznając i chroniąc jego godność i prawa, uznajemy i chronimy godność i prawa nas wszystkich i każdego.”

Św. Jan Paweł II

Realizacja Projektu

Projekt został podzielony na następujące etapy:

ETAP I - Analiza dostępnych rozwiązań i opracowanie wstępnej wersji standardów – realizowany w okresie 03.2019 – 08.2019

Etap ten obejmuje stworzenie podstaw systemu służącego zapewnieniu dostępności psów przewodników osobom niewidomym w Polsce poprzez wypracowanie kompleksowych standardów operacyjno-szkoleniowych i przygotowanie ich wdrożenia do praktyki na skalę ponadregionalną.

W ramach tego etapu zrealizowane będą m. in. następujące działania:

1. wymiana doświadczeń poprzez wizyty studyjne, współpracę ekspertów krajowych i zagranicznych;
2. analiza zagranicznych rozwiązań pod kątem wykorzystania ich w polskich warunkach zarówno dotyczących szkolenia psów, jak również fundraisingu i współpracy z wolontariuszami;
3. zaangażowanie do prac nad standardami interesariuszy z różnych środowisk, w tym poprzez przeprowadzenie konsultacji publicznych;
4. analiza stanu prawnego w Polsce, w tym stanu prawnego w zakresie dostępności przestrzeni i obiektów użyteczności publicznej oraz miejsc pracy dla osób niewidomych z psami przewodnikami;
5. wypracowanie standardów (5 dokumentów) oraz dokumentacji technicznej dla narzędzie informatycznego.

W efekcie podjętych działań powstaną:

1. spójny system standardów służących budowie profesjonalnych szkół psów przewodników, obejmujący: 
   1. standardy szkolenia i udostępniania osobom niewidomym psów przewodników - w tym zakresie zostaną opracowane następujące zasady: 
      1. dotyczące psa przewodnika – dobór szczeniąt, szkolenie psa, etyczne traktowanie, przechodzenie psa na emeryturę, wymagania w stosunku do psa, postępowanie z psami wycofywanymi ze szkolenia, chorymi itp.;
      2. dotyczące przekazywania psów przewodników do osoby niewidomej: zasady rekrutacji, dobieranie w pary człowiek-pies, monitorowanie po przekazaniu itp.;
      3. dotyczące hodowli i pozyskiwania psów na potencjalne psy przewodniki;
   2. standardy szkolenia nowych trenerów i podnoszenia kompetencji instruktorów (trenerów posiadających już praktykę w szkoleniu psów przewodników, którzy będą również prowadzić szkolenia nowych trenerów - training of trainers);
   3. standardy formalno-instytucjonalne odnoszące się do organizacji ubiegających się o status szkoły dla psów przewodników, zasady certyfikacji szkół oraz zasady monitorowania przestrzegania tych standardów; przewiduje się przygotowanie standardów dotyczących trzech typów szkół: szkoła oparta na systemie domowym (psy w trakcie szkolenia mieszkają w domu trenera), szkoła oparta na systemie kenelowym (psy mieszkają w pomieszczeniach szkoły) oraz szkoła działająca w systemie mieszanym;
   4. standardy dot. współpracy z wolontariuszami – zasady ich pozyskiwania i współpracy z nimi, dotyczące zarówno wolontariuszy socjalizujących szczenięta, jak  i wspierających organizacje pozarządowe zajmujące się szkoleniem i udostępnianiem psów przewodników (budowanie wolontariatu);
   5. system fundraisingowy dla organizacji prowadzących szkolenie i udostępnianie psów przewodników, służący podnoszeniu ich kompetencji w zakresie pozyskiwania finansowania ze źródeł niepublicznych (opracowywany przez wykonawcę zewnętrznego).
      Standardy zostaną wypracowane przez Zespół Ekspertów i będą spójne ze standardami światowymi (IGDF) i  wypracowywanymi w ramach legislacji Komisji Europejskiej (CWA 16520: 2012 i CEN/TC 452).
2. narzędzie informatyczne służące monitorowaniu psa od momentu jego zakupu, poprzez szkolenie, przekazanie osobie niewidomej, pobyt u niewidomego, do czasu emerytury i śmierci. Będzie ono umożliwiało wprowadzenie systemu tzw. instytucjonalnego wsparcia-leczenia i opieki pielęgnacyjnej dla psów przewodników.

ETAP II - Pilotażowe wdrożenie wypracowanych rozwiązań i przygotowanie ostatecznej wersji standardów – realizowany w okresie 09.2019 – 09.2023

Etap ten to testowanie wypracowanych w I etapie standardów i następnie ich modyfikacja w oparciu o wyniki ewaluacji. Zrealizowane zostaną m. in. następujące działania:

1. Otwarta rekrutacja instruktorów oraz nowych trenerów. Obie grupy przejdą szkolenia zgodnie z wypracowanymi standardami.
2. Zakup, socjalizacja i szkolenie nowych psów przewodników oraz przekazanie ich osobom niewidomym (3 tury szkolenia). Szkolenie psów przewodników będzie prowadzone dwutorowo: 
   1. szkolenie z udziałem nowego trenera (II i III tura szkolenia),
   2. szkolenie psa przez samego instruktora, bez udziału nowego trenera (I tura szkolenia).
3. Wdrożenie w organizacjach będących partnerami w projekcie standardów pozyskiwania i współpracy z wolontariuszami, w tym szkolenie wolontariuszy.
4. Zaangażowanie i szkolenie specjalistów ds. fundraisingu w ramach organizacji będących partnerami w projekcie.
5. Opracowanie propozycji zmian legislacyjnych i regulacyjnych, służących  systemowemu wdrożeniu standardów i finansowania systemu szkolenia i udostępniania osobom niewidomym psów przewodników, wraz z analizą skutków finansowych i społecznych proponowanych zmian.
6. Opracowanie zweryfikowanych standardów dostępności przestrzeni i obiektów użyteczności publicznej oraz miejsc pracy dla osób niewidomych z psami przewodnikami oraz ewentualnych propozycji zmian legislacyjnych, jeśli będą one konieczne do wdrożenia standardów. Dotyczyć to będzie w szczególności propozycji sankcji za nieprzestrzeganie zapisów dotyczących dostępności przestrzeni i obiektów użyteczności publicznej oraz miejsc pracy dla osób z niepełnosprawnością wzroku.

ETAP III - Wdrożenie wypracowanych standardów i upowszechnienie – realizowany w okresie 04.2022 – 09.2023

Główne działania, jakie zaplanowano w tym etapie to:

1. Przygotowanie materiałów informacyjnych dotyczących standardów dostępności przestrzeni i obiektów użyteczności publicznej oraz miejsc pracy dla osób niewidomych z psami przewodnikami oraz ich upowszechnienie wśród odpowiednich instytucji publicznym, jak również wśród pracodawców.
2. Opracowanie propozycji treści edukacyjnych dotyczących funkcjonowania psów przewodników jako pomocy dla osób niewidomych, skierowanych zarówno do uczniów z dysfunkcją wzroku, jak i uczniów pełnosprawnych oraz ich przekazanie resortowi edukacji narodowej do wykorzystania w odpowiednich programach nauczania.
3. Opracowanie i przeprowadzenie przez organizacje będące partnerami w projekcie działań skierowanych do osób niewidomych, podnoszących ich poziom wiedzy w zakresie korzystania z pomocy psa przewodnika, m. in. filmy, publikacje, spotkania upowszechniające.

Główne rezultaty Projektu

Realizacja projektu bezpośrednio wpłynie na:

1. systematyczny wzrost dostępności profesjonalnie wyszkolonych psów przewodników dla osób z niepełnosprawnością wzroku, co przełoży się na podniesienie poziomu ich samodzielności i integracji społecznej,
2. podniesienie profesjonalizmu szkół psów przewodników, które zostaną przygotowane do pozyskiwania różnych źródeł finansowania, co będzie służyć ich trwałości oraz możliwościom rozwoju działalności,
3. świadczenie osobom z niepełnosprawnością wzroku, pragnącym posiadać psa przewodnika wsparcia w tym zakresie o wysokiej i jednolitej jakości, dostosowanego do ich potrzeb,
4. wypracowania jednolitych standardów, które będą stanowić podstawę do opracowania propozycji zmian legislacyjnych i regulacyjnych, służących systemowemu wdrożeniu standardów i finansowania systemu szkolenia i udostępniania osobom niewidomym psów przewodników.

W wyniku realizacji projektu:

1. zostanie wyszkolonych 16 trenerów, którzy zdobędą kwalifikacje w zakresie szkolenia psa przewodnika,
2. 8 instruktorów podniesie swoje kompetencje w zakresie szkolenia psów przewodników jak również w zakresie szkolenia nowych trenerów,
3. zostanie wyszkolonych 36 wolontariuszy (socjalizacyjnych oraz wspierających organizację),
4. zostanie wyszkolonych 3 fundraiserów, którzy opracują kampanie fundraisingowe dla organizacji uczestniczących w projekcie,
5. wyszkolonych zostanie 48 psów przewodników,
6. 48 osobom z niepełnosprawnością wzroku zostanie przekazany pies przewodnik.

Przede wszystkim jednak projekt przyczyni się do wypracowania jednolitych standardów szkolenia i przekazywania psów przewodników, które następnie zostaną wdrożone przez PFRON w konkurach organizowanych na podstawie art. 36 ustawy o rehabilitacji (do czasu wprowadzenia zmian legislacyjnych służących systemowemu wdrożeniu tych standardów). Ponadto standardy te będą stosowane przez organizacje uczestniczące w projekcie oraz zostaną nieodpłatnie udostępnione potencjalnym zainteresowanym podmiotom chcącym utworzyć szkołę psów przewodników. Z kolei opracowane propozycje zmian legislacyjnych zostaną przekazane właściwemu resortowi.